Aspe

Inwoneraantal:
20.804 (2020)

Vlag:

Lokatie: 22 km van de kust
Elche: 9 km
Vliegveld Alicante: 22 km
Murcia: 62 km
Torrevieja: 55 km

Aspe in Vogelvlucht:

• Vogelonderzoek bij de Vinalopó

Aspe combineert cultuur, historie en natuur

Het stadje Aspe dat is gelegen in de vallei van de Vinalopó rivier op korte afstand van grote steden als Elche (9 km) en Alicante (22 km) heeft de identiteit van een gemeente met sterke Moorse invloeden uit een ver verleden, een rijkdom aan een gevarieerde cultuur en een natuurlijk landschap dat uitnodigt tot lange wandelingen. De ligging in deze natuurlijke corridor van de Vinalopó rivier, die het binnenland met de kust verbindt, is ongetwijfeld een belangrijke reden waarom legio buitenlanders er inmiddels een huis hebben gekocht. De urbanisaties die rond het stadje zijn opgezet hebben tot heden vooral Britten en Nederlanders getrokken. Toch is en blijft Aspe een rustig, typisch Spaans stadje waar nieuwkomers zich goeddeels aan het Spaanse gemoedelijke levensritme kunnen houden. De komst van buitenlandse huizenkopers heeft de balans tussen de oorspronkelijke bevolking en de nieuwe aanwas nog nauwelijks beïnvloed, want 90 procent van de inwoners in Aspe is nog steeds van Spaanse origine.

Aspe is een stadje met een oude kern, die in Moorse tijden werd ontwikkeld en daardoor geen logisch stratenpatroon heeft. In het grotendeels autovrije centrum zijn veel interessante gebouwen te vinden. Het stadje is ook meer dan gemiddeld bedeeld met parken, knusse pleintjes, kerken en andere panden met een lange religieuze achtergrond. 

Geschiedenis

Zoals in zo veel oude stadjes in de provincie Alicante heeft het verleden ook in Aspe legio sporen nagelaten. Uit de prehistorie, zo'n 40.000 jaar geleden, dateren rotstekeningen in twee grotten. De Bronstijd (van 3000 tot 800 voor Christus) was een periode dat er al veel meer bedrijvigheid was in en rond Aspe. In Tabaya en Muron de la Horna zijn veel vondsten gedaan, die tot de belangrijkste in de provincie Valencia behoren. Vervolgens kwam een periode dat de Iberiërs de scepter zwaaiden. Zij vormden een kleine gemeenschap op drie kilometer van het stadje bij het Rivier kasteel. Zij doopten hun dorp Aspis. Na hen kwam de Romeinse overheersing en verkasten de gemeenschap naar de huidige lokatie onder de naam Laspis.

De moslimoverheersing duurde van de 8ste tot de 17de eeuw en bracht enkele verworvenheden, die nog steeds zichtbaar zijn. De Moren introduceerden een voor die tijd geavanceerd irrigatiesysteem met kanalen, die een sterke impuls gaven aan de agrarische activiteiten. De Aljou en Fauqui greppels zijn een blijvende herinnering aan die ingenieuze verbeteringen  De florerende sector klapte echer volledig in elkaar toen de verslagen Moren werden gedwongen het land te verlaten en er bijna niemand overbleef in Aspe. Het verlamde niet alleen de agrarische sector, maar ook vrijwel alle andere economische activiteiten. 

Pas toen stadsbestuurders gratis land aanboden aan nieuwe kolonisten werd er weer langzaam nieuw leven ingeblazen in het stadje. Sindsdien leunt de plaatselijke economie op een veelheid aan activiteiten. De agrarische sector blijft belangrijk, maar ook toeleveringsbedrijven voor schoenenfabrieken, rubber-, plastic- en meubelbedrijven en sinds de laatste decennia de bouwsector en toerisme dragen allemaal hun steentje bij aan de nu gezonde lokale economie. In de vorm van de Mercado de Asbastos heeft Aspe zelfs een van de belangrijkste voedselmarkten in een wijde regio.

Als visueel symbool voor de stad op zowel de vlag als het wapen is gekozen voor een beeltenis van drie kastelen. Deze speelden een belangrijke rol in de geschiedenis van Aspe. Van die drie is alleen van het Rivier kasteel nog redelijk veel te zien. Delen van de muren, de basis en verschillende van de aanvankelijk twaalf torens zijn redelijk goed geconserveerd. Het kasteel dateert uit de late 12de eeuw en was een goed beschermde Moorse vesting en is voor geïnteresseerden gemakkelijk te bereiken.

Van het Aljau kasteel is veel minder over. Enkele muren staan nog overeind, maar veel meer is er niet van te zien. Dit kasteel werd in de 15de eeuw gebouwd op een kleine heuvel ter verdediging van Aspe. De overblijfselen werden pas in 2009 bij toeval gevonden tijdens werkzaamheden aan een nieuwe weg. Van het Calvary kasteel, eveneens gebouwd in de 15de eeuw, is nooit iets teruggevonden. Het is alleen bekend dat het ergens aan de westkant van het stadje moet hebben gestaan.

De Stad

De oude stadskern met zijn Moorse karakteristieken en smalle straatjes, die volgens een onlogisch maar daardoor juist charmant patroon zijn ontwikkeld, is een goed startpunt om Aspe te leren kennen. Het meest centrale punt is de Plaza Mayor. Dit is een logisch ontmoetingspunt voor velen. Het grote plein heeft grote bomen die voor schaduwrijke zitplaatsen zorgen. De Plaza is ook de plaats waar veel van de jaarlijkse feestelijke activiteiten hun hoogtepunt hebben. 

Twee gebouwen dicteren de relaxte sfeer hier in het hart van Aspe. De basilica Nuestra Senora del Socorro is trekpleister nummer 1. Dit fraaie gebedshuis uit begin 1600 is in barok stijl gebouwd. Het meest in het oogspringend is de klokketoren. Het belang van de de kerk voor Aspe werd in 2006 onderstreept toen de paus het de begeringswaardige status van mini basiliek toekende. Een andere blikvanger op de Plaza is het oude stadshuis, dat in min of meer dezelfde periode in barok stijl verrees.

Zwervend door Aspe met zijn vele pleintjes en parken komt men nog een reeks andere interessante gebouwen tegen, zoals de regionaal populaire overdekte Asbastos markt. Het epicentrum van het culturele leven ligt op twee aangrenzende voorzieningen. Het Wagner theatre werd na een grondige restauratie in 1995 heropend voor het publiek. Het biedt plaats aan 550 zitplaatsen en verzorgt regelmatig exposities, theatervoortellingen en concerten. Er naast ligt het Alfredo Kraus auditorium met een capaciteit van 1.000 zitplaatsen. In dit openlucht theater worden gedurende de warmere maanden veel voorstellingen gegeven.

Wat Aspe anders maakt dan de meeste andere gemeenten is de zorg en energie die is besteed aan het uitzetten van informatieve routes. Voor toeristen zijn naast routes langs sportgelegenheden en onderwijsinstellingen twee andere trajecten ongetwijfeld interessant. De parkenroute is 7 kilometer lang en voert langs de overdaad aan parken in Aspe. Een route van 5 kilometer is uitgezet voor de zogenaamde pelgrimsroute. Deze leidt de wandelaar langs kerken, kapelletjes en de vele eerbetonen aan lokale heiligen. Voor alle routes geldt dat zelfs de gemiddelde tijdsuur en het geschatte calorieverbruik worden aangegeven.

Een anderssoortige wandeling volgt de loop van de Tarifa rivier, die de stad doorkruist. Dit traject kan gerust als een tocht door een drie kilometer lang openlucht museum worden getypeerd. Het vertelt het verhaal van de vernuftige pogingen van de voorouders om elke beschikbare druppel water uit de rivier te gebruiken. Wandelaars zien hoe hydraulische systemen werden ontwikkeld om water te verzamelen en vervolgens te distribueren over het vaak droge agrarisch gebied. De dammen op de hogere punten van de loop van de rivier en een uitgebreid netwerk van irrigatiekanalen alsmede drie aquaducten, afvoertunnels, de oude Puente del Baño brug en ruïnes van oude molens schetsen het totaalbeeld van de inspanningen. Tijdens de wandeling getuigen een weelderige vegetatie met veel populieren en iepen ervan dat die pogingen niet voor niets zijn geweest.

Natuur

Water speelt een vitale rol in het verhaal over het natuurlijk landschap waarmee Aspe is omgeven en gezegend. Allereerst heeft de lokatie langs het middelste deel van de Vinalopó rivier een belangrijke functie, omdat het een grote variatie aan flora en fauna garandeert. Bovendien doorklieft de Tarafa rivier, de belangrijkste zijrivier van de Vinalopó, het stadje en zorgt voor een zeer divers rivier-ecosysteem. De Tarafa rivier is ook voor een groot deel bepalend geweest voor de manier waarop Aspe is opgezet en het stratenpatroon is ontwikkeld.

In de Sierra de la Ofra heeft de gemeente een van de best gepreserveerde bosrijke omgevingen. Aan de voet van de heuvel kunnen bezoekers in een recreatiegebied genieten temidden van de vele pijnbomen. Zoals gezegd beschikt Aspe mede dankzij het vele water in het gebied over uiteenlopende ecosystemen: van bergen tot agrarische zones en van rivieren tot ravijnen. Elke keer worden bezoekers weer verrast door het snel veranderende aanbod aan flora en fauna. Dat verklaart ook waarom veel vogelliefhebbers graag naar Aspe komen. Het stadje heeft een van de 69 organisaties in Spanje waar structureel vogels worden geringd. Sinds 2002 is een groot project gaande om zoveel mogelijk informatie te vergaren over de vogelpopulaties in het gebied rond de Vinalopó rivier en hun migratiegedrag.

Aspe heeft veel tijd en energie gestoken in de promotie van de natuurlijke rijkdom in en rond de stad. In folders en met mappen wordt door het toeristenkantoor uitgebreid aandacht besteed aan een serie wandelroutes in de directe omgeving. Alle zes routes in het beschermde gebied Los Algezeras zijn goed bewegwijzerd. Wandelaars worden in de folders geïnformeerd over de specifieke bezienswaardigheden onderweg, de lengte van de route en de moeilijkheidsgraad. De routes variëren in afstand ruwweg van 5 tot 15 kilometer. Speciaal voor paardrijders is een interessant traject uitgestippeld van ruim dertien kilometer.

Los Algezeras heeft sinds 2013 de beschermde status voor dit grote natuurgebied van in taal 507 hectare. Daarbij is niet alleen het belang van het natuurschoon in ogenschouw genomen. De legio culturele en historische elementen, die tijdens de wandelingen kunnen worden bekeken, zijn eveneens van belang.

De combinatie van een droog gebied met tamelijk broze grondlagen, die na regenval snel eroderen, heeft in de loop der eeuwen een landschap vol geulen en ravijnen gevormd. De hoogteverschillen hebben tevens grote verschillen in vegetatie en ook het dierenleven met zich meegebracht. In de heuvels groeien veel woestijnachtige planten en bosjes, alsmede olijf- en pijnbomen. De begroeiing in de ravijnen is beduidend weelderiger. Maar tijdens de wandelingen zal men ook stuiten op de overblijfselen van oude graanmolens, een kasteel, waterwerken, kleine religieuze gebouwen en boerderijen

Zeer in het oogspringend is de 'Brug van de vijf ogen'. Dit is een indrukwekkend aquaduct dat aan het eind van de 18de eeuw werd gebouwd. Het was bedoeld om het toen snel groeiende Elche van water te voorzien. Dat moest over een lengte van vijftien kilometer worden aangevoerd. Dit hydraulische huzarenstukje is ook vanuit architectonisch oogpunt interessant. De brug is 17 meter hoog en 46 meter lang.

Feesten

• La Jira. Dit feest, dat ook wel 'De laatste donderdag' wordt genoemd, is gebaseerd op een eeuwenoude gewoonte. Jongeren uit Aspe trokken destijds elke laatste donderdag voor Aswoensdag het agrarisch gebied in voor een dag gevuld met eten, lachen, zingen en spelletjes. Die traditie is in het moderne Aspe uitgegroeid tot een gezellige dag waarin verkleedpartijen en muziek met een knipoog centraal staan. Aan de feestelijkheden nemen tegenwoordig zo'n duizend jonge kinderen, tieners en ouderen deel. Verschillende groepen (de jiras) beginnen de dag met een parade door het stadje. Elke groep is in zelfontworpen kleding gestoken, die representatief is voor het thema waarvoor die jira heeft gekozen.
• Bij aankomst bij een podium op de Plaza Mayor zingen de groepen elk een populair liedje, dat van een originele, vaak 'grappige nieuwe tekst is voorzien. Vervolgens loopt iedereen in een stoet nogmaals door Aspe en trekt daarna het binnenland in waar een gezamenlijke maaltijd wordt genuttigd. In de avond volgt parade nummer drie en nieuwe optredens op de Plaza Mayor. Het feest wordt afgesloten met het uitreiken van de prijs voor de jira's met de mooiste, originele kleding en de leukste liedjesteksten.
• Virgin de las Nieves. Het feest van de patroonsheilige van Aspe wordt elk even jaar gevierd. De reden is dat de stad het beeld van de beschermvrouw deelt met Hondon de las Nieves dat tot 1839 een gehucht was dat tot Aspe's grondgebied behoorde. Gedurende veel dagen in augustus zijn er volop feestelijkheden. Traditiegetrouw is er op 3 augustus een extreem drukke pelgrimstocht over acht kilometer waaraan gemiddeld meer dan 20.000 (!) mensen deelnemen. Tijdens de tocht die eindigt bij de basiliek in de stad, worden duiven vrijgelaten. Het binnengaan van de beeltenis van de Maagd de las Nieves in basiliek leidt vaak tot emotionele reactie van veel inwoners. Een duidelijk bewijs hoe belangrijk de patroonsheilige is voor Aspe.
• Enkele dagen later is er een processie door de stad en voor 15 augustus staat vervolgens een bloemenoffer aan de Virgin op het programma. Op de derde zondag in augustus wordt de beeltenis weer teruggebracht naar haar normale verblijfplaats in de hermitage van El Collao, maar onderweg wordt er eerst een massale lunch genuttigd in het La Ofra palmbos.

• Al de religieuze activeiten worden vergezeld door veel luchtiger bezigheden in een groot aantal straten in Aspe. Buurtbewoners zijn vaak maanden vantevoren al begonnen met de voorbereidingen voor straatfeesten. Deze behelzen het decoreren van de straten volgens een bepaald zelf gekozen thema. Gemeentebestuurders komen langs om alle deelnemende straten te jureren en reiken uiteindelijk prijzen uit voor inspanning en originaliteit. Al met al maakt dat augustus tot een zeer feestelijke maand. 
• Pasen. De paasweek wordt in Aspe op grootse wijze gevierd. Sinds 2008 heeft het het predikaat van provinciale toeristische interesse. In de stad zijn maar liefst twaalf boederschappen actief waarbij circa 2000 inwoners zijn betrokken. Deze groepen zijn verantwoordelijk voor de twaalf (!) processies die tussen Palmzondag en de dag van Jezus' wederopstanding in de stad plaatsvinden. De nadruk tijdens deze processies ligt uiteraard op de historische gebeurtenissen en de beelden die daarbij behoren. Maar tijdens sommige van deze optochten duiken jaarlijks ook beeltenissen op die aan plaatselijke personen en gebeurtenissen zijn gewijd.
• Moren en Christenen. De traditionele feestelijkheden met parades, muziek en de reconstructie van de overwinning van de Christenen op de Moren wordt jaarlijks gedurende vier dagen in de eerste weken van augustus gehouden. De festiviteiten overlappen voor een gedeelte de viering van de Virgin de las Nieves. Aspe heeft acht verschillende groepen, die hun eigen comparsas vormen. Vier van hen doen gehuld in traditionele Moorse strijderskledij deel aan de parades en de andere vier hebben de outfits van Christelijke tegenhangers. Een van de jaarlijkse hoogtepunten is wanneer de militaire herovering van de stad op de Moren natuurgetrouw wordt nagebootst op de Avenida de la Constitucion.
• September Fair. Deze jaarmarkt ter ere van de Virgin de la Salud wordt in het eerste weekend van september gehouden. De markt werd oor het eerst in 1845 gehouden en was aanvankelijk opgezet om zowel lokale agrarische produkten als het werk van handwerkslieden te tonen en te verkopen. Na een sluimerend bestaan werd de markt in 2012 nieuw leven ingeblazen op de Plaza Mayor. Nu zijn er behalve veel marktstalletjes ook tentoonstellingen en workshops door verschillende handwerkslieden. Oude beroepsbeoefenaars zoals ouderwetse pottebakkers en arbeiders die werken met hennep en espartogras tonen hun soms bijna vergeten vaardigheden.

Omdat de markt is opgedragen aan de Virgin de la Salud zijn er ook legio religieuze activiteiten, waaronder een processie in haar eer.